الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ کَرِیمَةٌ، وَالاْدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ، وَ الْفِکْرُ مِرْآةٌ صَافِیَةٌ.
علم و دانش میراث گرانبهایى است، آداب (انسانى) لباس زیبا و کهنگى ناپذیر است و فکر آئینه صافى است.
شرح:
مولا در این بخش از کلمات قصار اشاره به سه نکته مهم میفرمایند که با هم یکی یکی به شرح آن میپردازیم:
1_علم و دانش میراث گرانبهایى است ؛ (الْعِلْمُ وِرَاثَةٌ کَرِیمَةٌ).
اشاره به این که گرانبهاترین میراثى که انسان از خود به یادگار مى گذارد علم و دانش است و به ارث گذاشتن مواهب مادى افتخارى است.
این سخن شبیه روایتى است که از رسول خدا صلى الله علیه وآله و سلم نقل شده که مى فرماید:
دانشمندان وارثان انبیا هستند چرا که انبیا دینار و درهمى از خود به یادگار نگذاشتند، بلکه علم و دانش به ارث گذاشتند پس هر کس از آن بهره اى بگیرد بهره فراوانى برده است.
در دومین جمله میفرمایند:
2_ آداب (انسانى)، لباس زیبا و کهنگى ناپذیر است ؛ (وَالاْدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ).
منظور از «آداب»⬅️ فضایل اخلاقى مخصوصاً چیزهایى است که مربوط به روابط اجتماعى است مانند: تواضع، امانت، صداقت، محبت، خوشرفتارى، فصاحت و بلاغت در بیان.
«مُجَدَّدَة» ⬅️به معناى چیزى است که پیوسته تجدید و نو مى شود و هرگز کهنه نخواهد شد.
بر این پایه، مفهوم کلام امام علیه السلام چنین است که این صفات برجسته انسانى همچون لباس هاى زیبایى است که آدمى در تن مى کند و هرگز فرسوده نمى شود بر خلاف لباس هاى ظاهرى که هم کهنه مى شود و هم ممکن است دست سارقان به آن دراز شود و هم جنبه ظاهرى دارد و در اعماق وجود انسان تأثیر گذار است.
در روایات اسلامى براى «أدب» تفسیرهاى گوناگونى ذکر شده که در واقع هر کدام اشاره به مصداقى از آن است:
در حدیث کوتاه از امیر مؤمنان على علیه السلام مى خوانیم: الاْدَبُ یُغْنی عَنِ الْحَسَبِ ؛ ادب انسان را از شرافت خانوادگى و فامیلى بى نیاز مى کند.
در حدیثى دیگر از امام امیر مؤمنان علیه السلام مى خوانیم:
«کَفـاکَ أدَباً لِنَفْسِکَ اجْتِنابُ ما تَکْرَهُهُ مِنْ غَیْرِک» براى این که ادب داشته باشى همین بس که از آنچه براى دیگران نمى پسندى دورى کنى.
همان گونه که در بالا گفتیم، ادب و آداب مفهوم وسیعى دارد که همه فضایل اخلاقى مخصوصا آنچه را مربوط به اخلاق اجتماعى است در بر مى گیرد که بزرگترین افتخار آدمى و مایه آبرومندى او در اجتماع است.
سپس امام در سومین جمله مى فرماید:
3_ فکر آئینه صافى است: (وَالْفِکْرُ مِرْآةٌ صَافِیَةٌ).
منظور از فکر همان اندیشیدن پیرامون مسائل مختلفى است که بر انسان وارد مى شود و به تعبیر فلاسفه حرکتى ذهنى است به سوى مقدمات و از مقدمات به سوى نتیجه ها.
هرگاه این اندیشه از هوا و هوس و حجاب هاى معرفت دور بماند، آئینه شفافى خواهد بود که چهره حقایق را به انسان نشان مى دهد و راه صحیح را در پرتو آن مى یابد، دوست را از دشمن و صواب را از خطا و حق را از باطل خواهد شناخت.
به همین دلیل برترین عبادت در روایات اسلامى تفکر شمرده شده است:
تفکر ،تفکر …فقط تفکر هست که انسان رو به درجه های بالاتر میرسونه.
?در حدیثى از امام صادق علیه السلام آمده است: تَفَکُّرُ سَاعَة خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَنَة: یک ساعت اندیشیدن بهتر است از عبادت یک سال.
آخرین نظرات