خانواده پویا
ذهن ما شبیه یک کامپیوتر هست
همانطور که سیستم عامل کامپیوتر ویروسی می شود و اطلاعات نادرست پردازش می شود
ذهن ما هم ویروسی می شود ، پس برای کنترل ذهنتان باید این ویروس ها را بشناسید

مَا عَالَ مَنِ اقْتَصَدَ.

امام(عليه السلام) فرمود:
کسى که در هزينه کردن اعتدال پيشه کند هرگز فقير نخواهد شد.

شرح و تفسير
بهترين راه مبارزه با فقر
امام(عليه السلام) در اين کلام کوتاه و نورانى خود اشاره به آثار ميانه روى در امور کرده و مى فرمايد: «کسى که در هزينه کردن ميانه روى کند هرگز فقير نخواهد شد»; (مَا عَالَ مَنِ اقْتَصَدَ).
«عال» از ريشه «عيل» (بر وزن عين) در اصل به معناى عيالمند شدن است; ولى اين واژه به معناى فقير نيز به کار رفته است. بعضى گفته اند اگر از ماده «عول» باشد به معناى فزونى عيال است و اگر از ريشه «عيل» باشد به معناى فقر است و «اقتصاد» به معناى ميانه روى در هر کار مخصوصاً در امور مالى است.
اين معنا امروز هم در مقياس کوچک خانواده و هم در مقياس وسيع جامعه ثابت شده است که اگر از اسراف و تبذير پرهيز شود و در هزينه کردن سرمايه ها صرف جويى و ميانه روى گردد بسيارى از مشکلات حل مى شود; مشکل زمانى براى فرد يا جامعه پيدا مى شود که حساب دقيقى براى هزينه ها و نيازها در نظر نگيرد و يا بى حساب و کتاب آنچه را دارد هزينه کند که به يقين زمانى فرا مى رسد که فرد يا جامعه در فقر فرو مى روند.
در منابع اسلامى نيز روايات فراوانى در اين زمينه ديده مى شود، از جمله در روايتى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «الإقْتِصادُ فِى النَّفَقَةِ نِصْفُ الْمَعِيشَةِ; ميانه روى در مخارج زندگى نيمى از معيشت انسان را تأمين مى کند».(1)
در حديثى از اميرمؤمنان(عليه السلام) در غررالحکم مى خوانيم: «مَنْ صَحِبَ الاِْقْتِصادَ دامَتْ صُحْبَةُ الْغِنى لَهُ وَجَبَرَ الاِْقْتِصادُ فَقْرَهُ وَخَلَلَهُ; کسى که همنشين ميانه روى باشد غنا و بى نيازى پيوسته همنشين او خواهد بود و اقتصاد فقر او را جبران و مشکلات او را برطرف مى سازد».(2)
در حديث ديگرى از امام صادق(عليه السلام) آمده است که فرمود: «ضَمِنْتُ لِمَنْ اِقْتَصَدَ أنْ لا يَفْتَقِرُ; من ضمانت مى کنم کسى که ميانه روى پيشه کند هيچ گاه فقير نشود».(3)
البته ميانه روى نه تنها در مسائل اقتصادى و مالى در مقياس فرد و جامعه، بلکه در همه کارها مطلوب است حتى توصيه شده که مؤمنان در عبادت که وسيله قرب الى الله است نيز ميانه روى را از دست ندهند.
مرحوم «کلينى» در کتاب کافى بابى تحت عنوان اقتصاد در عبادت آورده که نخستين حديثش از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) چنين است: «إنَّ هذا الدّينُ مَتِينٌ فَاَوْغِلُوا فيهِ بِرِفْق وَلا تُکَرِّهُوا عِبادَةَ اللهِ إلى عِبادِ اللهِ فَتَکُونُوا کَالرّاکِبِ الْمُنْبَتِّ الَّذي لا سَفَراً قَطَعَ وَلا ظَهْراً أبْقى; اين آئين حساب شده و متين است. در اين مسير با مدارا حرکت کنيد و بندگان خدا را به عبادت زياد مجبور نکنيد که همانند سوار وامانده اى مى شويد که نه به مقصد رسيده و نه حيوان را سالم گذارده است».(4)

(1). کنزالعمّال، ح 5434، مطابق نقل ميزان الحکمه.
(2). غررالحکم، ح 8071.
(3). کافى، ج 4، ص 53، ح 6.
(4). همان، ج 2، ص 86، ح 1.

 سه مطلب یقینی

? حضرت نبی اکرم (صلی الله علیه و |آله) می فرماید: قسم به ذات احدیت! سه مطلب است که برای من یقینی است و اگر بخواهید قسم هم بخورم، قسم می خورم.

1 -اولين مطلب، این است كه صدقه دادن، کسی را فقیر نمی کند. اگر صدقه دادی، مال تو زیاد می شود و برکت می کند.

2 -دوم اينکه هر کسی ظلمی به او شد، اگر عفو کند، بر عزت او افزوده می شود. بر عزت و شوکت و بزرگی شما اضافه می شود؛ یعنی در اجتماع آبرو پیدا می کنی. خدا اين اثر را در عفو قرار داده است.

3 -سومین مطلب اين است كه هر کس دری از سئوال و درخواست بر خود بگشاید، دری از فقر بر او باز می شود. (بحارالأنوار، ج93، ص156) اگر گفتی ندارم و نمی توانم و فقیر و بیچاره هستم، آبروی خدا را در اجتماع برده‌ای و درهایی از فقر، بر روی تو باز می شود.

مَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِيَّةِ.

امام(عليه السلام) فرمود:
کسى که يقين به پاداش دارد در بخشش، سخاوتمند است.

شرح و تفسير: سخاوتمند باش ج-۱۳
امام(عليه السلام) در اين گفتار حکيمانه به يکى از مهم ترين انگيزه هاى انفاق و بخشش در راه خدا اشاره کرده مى فرمايد: «کسى که يقين به پاداش و عوض داشته باشد در بخشش سخاوت به خرج مى دهد»; (مَنْ أَيْقَنَ بِالْخَلَفِ جَادَ بِالْعَطِيَّةِ).
از جمله غرائز مسلم انسان جلب منفعت و دفع ضرر است; انسان هميشه مى خواهد کارى انجام دهد که سودى براى او داشته باشد يا ضررى را از او دور سازد و در همين راستا حاضر مى شود مواهبى را که در اختيار دارد براى رسيدن به امور مهم ترى هزينه کند و تمام تجارت هاى مادى با همين انگيزه صورت مى گيرد. در تجارت معنوى که قرآن نيز از همين لفظ براى آن استفاده کرده (مانند آيه شريفه (هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَة تُنجِيکُمْ مِّنْ عَذَاب أَلِيم))(1) نيز بر همين اساس کار مى کند، بنابراين کسانى که به وعده هاى الهى ايمان و يقين داشته باشند و بدانند در برابر هر انفاق در راه خدا، بهتر و بيشتر از آن را در اين دنيا يا در آخرت و يا در هر دو دريافت مى کنند هرگز در انفاق کردن ترديدى به خود راه نمى دهند; سخاوتمندانه مى بخشند و از اموال و ثروت هاى خود در اين راه با روى گشاده استقبال مى کنند.
قرآن مجيد مى فرمايد: «(وَمَا أَنفَقْتُمْ مِّنْ شَىْء فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ); و هر چيزى را (در راه خدا) انفاق کنيد، عوض آن را مى دهد (و جاى آن را پر مى کند)، و او بهترين روزى دهندگان است».(2)
البته انسان گاه تنها با ظن و گمانِ عوض نيز اموالى را که در دست دارد هزينه مى کند تا چه رسد به اين که يقين داشته باشد. او در حال يقين بهتر و بيشتر خواهد پرداخت.
احاديث فراوانى از معصومين در تأثير انفاق در راه خدا در برکات مادى و معنوى نقل شده است که نشان مى دهد اين کار هم دنياى انسان را رونق مى بخشد و هم مايه نجات او در آخرت است.
در حديثى از امام على بن موسى الرضا(عليه السلام) مى خوانيم که يکى از دوستان آن حضرت خدمتش رسيد امام(عليه السلام)فرمود: «هَلْ أنْفَقْتَ الْيَوْمَ شَيْئاً؟; آيا امروز چيزى در راه خدا انفاق کرده اى؟» گفت: نه به خدا سوگند. فرمود: «فَمِنْ أَيْنَ يُخْلِفُ اللهُ عَلَيْنا أنْفِقْ وَلَوْ دِرْهَماً واحِداً; چگونه خداوند عوض به ما مى دهد (اگر چيزى انفاق نکنيم) برو انفاق کن، هر چند يک درهم باشد».(3)
در حديث ديگرى از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) آمده است که فرمود: «تَصَدَّقُوا فَإنَّ الصَّدَقَةَ تَزيدُ فِى الْمالِ کَثْرَةً وَتَصَدَّقُوا رَحِمَکُمُ اللهُ; صدقه بدهيد که مال انسان را افزون مى کند. صدقه بدهيد خدا شما را رحمت کند».(4)
در حديث ديگرى از امام صادق(عليه السلام) آمده است که فرمود: «إنَّ الصَّدَقَةَ تَقْضِى الدِّين وَتَخْلُفُ بِالْبَرَکَةِ; صدقه موجب اداى دين مى شود و برکاتى به جا مى گذارد».(5)
البته اين در مورد کسانى است که در اعمال نيک همواره انتظار عوض دارند اما مخلصان واقعى، آنها هستند که براى جلب رضاى الهى انفاق مى کنند همان گونه که در سوره «دهر»، آيه 9 آمده است: (إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللهِ لاَ نُرِيدُ مِنْکُمْ جَزَآءً وَلاَ شُکُوراً).

(1). صف، آيه 10 .
(2). سبأ، آيه 39.
(3). کافى، ج 4، ص 44
(4). همان، ص 9.
(5). همان.

تجمّل پرستی

 آیةاللّه مکارم شیرازی:

? راه یافتن تجمّل پرستی به زندگی، آرامش را از بین می‌برد؛ زیرا آرامش و تجمّل پرستی در یک جا جمع نمی‌شوند.

? بنابراین، زوجینی که خواهان آرامش‌اند باید با تجمّل پرستی خداحافظی کنند.

? حضرت علی (علیه‌السّلام) در روایت کوتاهی به این مطلب مهم اشاره کرده است. می فرماید: «تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا؛ سبکبار شوید تا به سر منزل مقصود برسید».[نهج البلاغه، خطبه‌ی ۲۱ و ۱۶۷]

? اگر می‌خواهید سعادتمند شوید و به اهداف زندگی دست یابید و در زندگی مشترک به ساحل آرامش برسید از تجمّل پرستی فاصله بگیرید؛ چرا که هر کس بارش را سنگین کند روی آرامش را نخواهد دید.